| Titolo | Konciza etimologia vortaro |  |
| Aŭtoro | André Cherpillod | |
| Kategorio | Lerniloj, vortaroj / internacia | |
| Prezo | 21.60 €, triona rabato ekde 3 ekz. | |
| Eldonloko, jaro | Roterdamo, 2007 (repr) | |
| Eldoninto | UEA | |
| Klarigoj | La etimologio de pli ol 15000 Esperantaj vortoj, kun parencaj etimoj en pluraj lingvoj. Ĉiuj fremdlingvaj vortoj skribitaj en la alfabeto de la koncerna lingvo. | |
| ISBN/ISSN | 9789290170822 | |
| Formato | 503 paĝoj, 21 cm | |
| Recenzoj | Bonvolu legi la recenzon pli malsupre | Aldonu |
Fonto: Revuo Esperanto, marto 2004
Aldonita de Andrej Grigorjevskij (2004-03-15)
Jen nova libro de la produktema Cherpillod, kiu rangos kun tiu de Vilborg kiel unu el LA du etimologiaj vortaroj de Esperanto. Rimarkinde estas ke tiu verko estis aŭtorita de "amatoro". Oni ĝenerale fidas nur profesiajn instruitojn, t.e.
profesorojn: tiu banala vero ne validos post Cherpillod. Oni subite konsciiĝas ke Markso mokis profesorojn, kaj ke Markso kaj Ricardo kaj Quesnay estis amatoroj, en lingvistiko ankaŭ Benjamin Wharf estis tia.Unu el la karakterizaĵoj de tiu ĉi vortaro estas ke la etimoj estas donitaj en siaj originalaj literaj kostumoj, kaj la aŭtoro mem pri tio fieras. Tio tamen ne estus saĝa, la Esperanta leganta publiko ne estas tiel vasta; kiom estus kiuj sentas sin komfortaj pri tiuj esoteraj signoj? Kiuj scias kompreni ilin, povas facile diveni la originajn se vestite latine. La efiko ne justigas la koston. Ties alia kvalifiko estas ĝia koncizeco, kiel la titolo montras: el kio la denseco de ĝia enhavo, aŭ informokvanto.
Ĉiuj ne povas ne admiri la erudicion de la aŭtoro, sed malicaj legantoj pensus ke tio ne necese signifas kreemon kaj ke temas nur pri fizika streĉado. Ne, ne, tio estus sakrilegio.
Erudiciuloj ekspozicias kion ili elĉerpis el miloj kaj dekmiloj da libroj. Tiaj libroj estas oportunaj en tio ke ili ŝparigas la penon de ordinaraj homoj: kompreneble tio estas jam grandega atingo kaj meritas la dankon de la publiko. Tiu ĉi recenzanto estas unu el tiuj dankantoj. La promena foliumado estas vera ĝuo simila al la gastronomia.
Oni ofte neglektas la neceson de la serĉo pri la enirvojoj de tiuj etimoj en Esperanton. Pensu pri la pionira klopodo de la aŭtoroj de la oksfordaj vortaroj. Ili ne vane portas la ŝildon "sur historiaj principoj": oni precize povas scii kio estis la plej malnova dokumenta spuro de iu ajn angla vorto - "ajn" estas kompreneble troigo, mi prolepse aldonu. Ankaŭ Esperantujo bezonas sian oksfordan. La Oksforda ne estas etimologia vortaro, ĝi estas ĝenerala vortaro, ne por specialistoj sed por ĉiuj kleraj amatoroj, kiel estas Ŝekspiro, kiu ne estas por ŝekspirologoj.
Rememorante tion, oni ekscias la taŭgecon de la aserto de Cherpillod ke vortaro sen etimologio ne estas vortaro. Jes tio estas Robert kaj Brockhaus, se ne paroli pri Grimm. En Esperantujo aperas konkurence pli kaj pli grandaj naciaj- Esperantaj vortaroj kaj inverse, sed ili nur trumpetas pri la nombro de kapvortoj: pli grava kaj interesa estus la progreso de la metodo (la recenzanto opinias ke la metode vere progresinta vortaro estus la Esperanta-japana vortaro redaktata de komitato de dek lingvo-sciencistoj kaj -uzantoj, sed bedaŭrinde post atendado de dek jaroj ni eksteruloj ne scias kiam ĝi estos preta nek, pro la japana tradicio eviti nomi la kulpintojn, kio kaŭzas la prokraston - tiu komitato severe ekskluzivas etimologion, cetere). La elstara efikeco de leksikografiaj atingoj de Cherpillod konsistas en tio ke li laboras kiel sola lupo, ne ĝenate de komitato.
Iu asertas ke Esperanto ne postvivos la jaron 2045. Restas tamen arĥeologia tasko dokumenti la historion de estiĝo kaj formorto de la fenomemo Esperanto, ĝuste kiel oni esploras kaj rekreas tiun de dinosaŭroj. La klopodoj de Esperantaj etimologoj tial ne estas vanaj.
Profesoroj rikanas la scivolemon de amatoraj legantoj Esperantaj, asertante ke post la vortaro de Vilborg restas nenio por diri, krom peano al Profesoro Vilborg, pri etimologio en Esperantujo kaj ke la tempo spezita pri ĝi estas komplete senutila, sed vidu, kiom granda estas la amaso da dinosaŭramantoj.
Tia hobio kontribuas multe pli al la eŭforio de la cirk-postulanta plebo ol instigado de militoj kontraŭ la imperioj de la malbono. Je la fascino de Volapuko, kiu altiras grandan nombron da eminentaj esperantistoj, la recenzanto nur gapas: Volapuko neniam estis o sociologia (tiu uzo de la vorto "o" estas de PIV2, Wŭster kaj aliaj), kio estas Esperanto, kaj ne meritas esti objekto de arĥeologio.
Ŝajnas ke oni pensas ke Esperantaj radikoj estis rekte enkondukitaj el la fontlingvoj kaj ne dubas la taŭgecon de tiu ĉi metodo en etimologio. Prenu tamen ekz. la vorton katedralo.
Ĉiu sentas ke tiu vorto havas parencecon kun katedro kvankam profesoroj malpermesas kredi alie ol ke ili estas sendependaj unu de la alia. Tiu sento de amatoroj estas sana kaj natura, kaj oni povus pensi ke la unua estas derivita de la dua per la sufikso -al/, kiu troviĝas jam en Wŭster, poste Karolo Piĉ (li diras ke li ne estas naturisto sed skemisto kaj ke Esperanto estas kibernetika lingvo, kiu reprodukas sisteme lingvajn formojn), kaj André Albault legitimis ĝin per civitaneco. Pensante tion, oni povus hipotezi ĝis ia grado memsufiĉecon de etimologio ene de Esperanto. Bagatelaĵoj (kvankam la supraj ne estas malbagatelaĵoj).
La aŭtoro ekzekutas Bastien per unusola svingo de glavo: nur kompara, ne etimologia. La recenzanto kore dankas la bonan generalon Bastien pro tio ke la lia restis longe la sola tia en la tuta Esperantujo, same kiel la Vortaro de Esperanto de Kabe plenigis la breĉon ĝis la alveno de PV. Estas ĝojige ke li konscience atentas pri la kvanto de la vokaloj: la recenzanto miris je la indiferento de eŭropanoj - ne profesoroj sed ordinaruloj - pri tiu punkto krom, eble, ĉe la germanoj kiuj havas longan kaj mallongan vokalojn foneme distingitajn (Robert kaj Webster ignoras ĝin). Pri la helena, li ne estas tiel asidua kiel pri latino, ekz. luo s.v., ne sub voce sed sub la vorto, paralizi. Kiel Homero li ankaŭ dormetas: ekz. omnes kun senmakrona e, s.v. omnibuso (makrono, longvokala signo, ne estas en PIV2 sed jes en la ŝerpijoda, aŭ ŝerpijoa). Ankaŭ bona estas markado de la akcento en la rusa, kaj distingo de la larĝa kaj mallarĝa e kaj o en la itala.
Sporade trovataj skatoletoj da notoj kiel homonimoj fine de la litero H estas oportunaj, kompreneble por ŝtopi la vakuon de restanta blanka spaco sur folioj, sed la hebrea alfabeto ne estas trovebla rilate al H sed ĉefine de F. Diablo scias kial.
Via opinio pri Konciza etimologia vortaro