Titolo	Marina
Aŭtoro	Sten Johansson
Kategorio	Prozo originala / romanoj
Prezo	16.50 €, sesona rabato ekde 3 ekz.
Eldonloko, jaro	Nov-Jorko, 2013
Eldoninto	Mondial
Klarigoj	Moderna romano pri memperdo kaj memtrovo.
ISBN/ISSN	9781595692719
Formato	187 paĝoj, 22 cm
Recenzoj	Bonvolu legi la recenzon pli malsupre Pensigi distrante de Emanuelo Arbaro	Aldonu

  ekz.

---

Recenzo de Valentin Melnikov

Memperdo kaj memtrovo

Fonto: http://disvastigo.esperanto.it/index.php/eo-eo/libroj/3610-memperdo-kaj-memtrovo
Reta ligilo al la originalo: http://disvastigo.esperanto.it/index.php/eo-eo/libroj/3610-memperdo-kaj-memtrovo
Aldonita de Valentin Melnikov (2014-01-28)

Nova libro de Sten Johansson, “Marina” estas, laŭ priskribo de István Ertl, “moderna romano, pri memperdo kaj memtrovo, pri Svedio de la 70aj jaroj ĝis hodiaŭ, kun riĉa mozaiko de tridimensiaj rolantoj”. Tute ĝuste. Ĝi ne estas krimromano, kvankam temas pri senspura malapero de homo. Nek porinfana (da kiaj Johansson verkis sufiĉe multe), kvankam signifan parton okupas priskribo de infanaj travivaĵoj. Nek ĝenerale tradicia romano laŭ kutimaj skemoj...
La unua ĉapitro rapide orientigas la leganton. En 1993 Tomas ekscias pri malapero de sia amikino Marina (ĉu amatino? Dume ne klaras...), supozeble (sed ne pruvite) pereinta en ŝip-akcidento dum reveno al la hejmlando. Restas ŝia poŝtkarto, sendita el Londono...
Sekvaj ĉapitroj revenigas al 1970-aj jaroj, kaj alterne montras apartajn momentojn el infana vivo de Marina kaj Tomas (tiam, certe, ne konintaj unu la alian). Ĉio estas priskribita tute konvinke kaj reliefe, kun internaj sentoj, pensoj kaj travivaĵoj (kvankam ne en mi-formo). Konfliktaj situacioj kun gepatroj aŭ geavoj, problemoj kun samlernejanoj, ĉio kio por infanoj estas tre grava, sed por plenaĝuloj ŝajnas neglektinda bagatelo. Probable ĉiu el ni iam spertis ion tian... Psikologion de knabo la aŭtoro povus simple rememori – sed same konvinke li priskribas ankaŭ psikologion de knabino, ekzemple ŝiajn moralajn suferojn pro tio ke ŝi volas havi bankostumon aŭ mamzonon, sed la patro opinias tion stulta kaprico, kaj – “Cetere, vi havas nenion por enfermi, Manjo”...
Marina estas denaska esperantistino, filino de diversnaciaj gepatroj. Ankaŭ ĉi-koncernaj problemoj estas montritaj realece. Mi eble povus diri, ke Marina estas iom tro kapricema kaj maldankema – se mi mem ne havus filinon (nun 29-jaran) kun pluraj (feliĉe, tamen, ne ĉiuj!) tre similaj trajtoj de karaktero...
Kelkfoje la rakonto saltas al pli nova tempo, kaj poste revenas al pli-malpli kronologia fluo. Tio ne ĝenas la leganton: subtitolo de ĉiu ĉapitro indikas la jaron, kiam okazis la priskribita epizodo (cetere, imitinda ekzemplo por aliaj aŭtoroj...) Ambaŭ protagonistoj kreskas, akiras novajn vivospertojn, kiel ĉiuj gejunuloj. Tomas bonŝance evitas tro proksiman konatiĝon kun drogoj, ankaŭ ŝtelado en vendejoj ne logas lin, li bonorde ekstudas en gimnazio. Marina studas, havante malpli da aventuroj, iam verkas poemojn – sed la inspiro venas malofte... Unua seks(um)a sperto, kiel tio plej ofte okazas, donas al ambaŭ (pli ĝuste – al ĉiu el la du, ja ankoraŭ temas pri apartaj historioj) post komenca nelonga ĝua eŭforio amaran desaponton... Elekto de onta okupo – malfacila, kiam oni ne havas klaran inklinon al konkreta fako...
Marina kaj Tomas konatiĝas en gimnazio, sed ekatentas unu la alian nur poste, en universitato, estante 20-jaraj. Tio estas jam mezo de la libro, paĝo 80. Tamen li restas por ŝi nur kamarado, kun kiu eblas viziti kinejon aŭ kafejon, priparoli legitajn librojn ktp...
Ankaŭ duavicaj personoj, junaj kaj ne, eĉ se prezentitaj nur kelkfraze, estas realecaj, oni facile imagus, kiel iu el ili agus en alia situacio. Do, ni ekkonas la vivon de svedoj (kaj kelkaj alilandanoj) ĉiuflanke, kun ĉiuj zorgoj kaj ĝojoj. Vere, tiu “psikologia romano” helpas kompreni pensojn kaj sentojn de priskribata socio, kaj tio estas vere interese por homoj el aliaj landoj kaj aliaj generacioj. Ankaŭ se vi vivas en simila socio – vi eble rekonos viajn konatojn kaj pli bone komprenos ilin. Oni povas pripensi ofte diskutatajn demandojn: ĉu ekzistas vera amikeco inter viro kaj virino; kiomgrade la gepatroj rajtas/devas kontroli kaj determini la vivon de siaj gefiloj; ĉu junul(in)o, jam kapabla vivi sendepende, plutenu rilatojn kun gepatroj kaj aliaj parencoj; ĉu libero en okcidenta senco formas justan socion kaj faras homojn feliĉaj... Ne estas pretaj respondoj, ĉiu leganto decidas mem... Pretere menciataj konataj politikaj eventoj de 1980-90-aj jaroj faras la etoson eĉ pli aŭtenta.
Sufiĉe grave rolas en la libro (ja, samkiel en la vivo de gejunuloj) la seksaj rilatoj. Marina ŝanĝas partnerojn sen multaj rimorsoj, ĉiufoje baldaŭ komprenante, ke ne estas tio, kion ŝi vere volus; dum Tomas, kiu laŭ liaj propraj vortoj “ne estas ĉampiono pri amo”, estante nur 22-jara, trovas porkonstantan vivkunulinon Cecilia, penas konduti apud ŝi neriproĉeble, kaj ŝi evidentiĝas multe tro ĵaluzema (kvankam tute senbaze, kio ja ĉiam plej ofendas senkulpulon). Li supozas, ke iliaj rilatoj estas io misa, kaj ke ŝi baldaŭ rompos tion – sed la rilatoj daŭras kaj daŭras...
Prefere mi tamen ne rakontu la pluevoluon de la eventoj – legu la libron mem... kaj laŭplaĉe fantaziu, kio okazis poste.
La lingvaĵo estas tiom natura kaj flua, ke mi preskaŭ ne rimarkas ĝin – kvazaŭ mi legus en la rusa. Dudeko da “nePIVaj” vortoj estas glosita librofine – sed tiuj vortoj jam iĝis komunaj, por ĉiu estas indikitaj kelkaj fontoj. Sten Johansson scias ene de norma Esperanto esprimi ĉion freŝe kaj trafe. Plezure legeblas frazoj kiel “Li eĉ ne scias, ĉu onklo Arne estis frateto aŭ fratego de Panjo” (p. 15); “nekonata viro plugis, erpis kaj dio-scias-kion-is” (p. 18). Emociaj esprimoj kiel “Diodamne!” (p. 11) aŭ “Fekdomaĝe” (p. 61). (La vorto “Fekegale” jam estas komunuza). Plaĉas ankaŭ esprimoj, plene kompreneblaj nur al esperantistoj: “Fine vi komprenas la radion...” (p. 112) kun la signifo “finfine vi komprenis tiom simplan aferon” aŭ “Nun vi ne rajtas deprimiĝi, kiam vi atingis la finan venkon kaj povas fari kion ajn vi volas” (p. 113). Eble estas sveda figuresprimo “...kion ajn oni diras, kiam estas tro da lundoj ĉiusemajne” (p. 113) – samsignifa rusa esprimo por homo, flirte ŝanĝanta siajn decidojn, estas “li havas sep vendredojn semajne”... Aŭ jen interesa frazo, komprenebla nur el kunteksto: “Feliĉe Tomas ne portas la koron sur la pinto de la lango” (p. 129)...
Por gustumi la stilon, jen iom pli longaj pecoj:

Ŝi ŝatas strangajn vortojn pri kiuj eblas mem imagi la signifon. Kaj strangajn frazojn. Kiel "kanto de l’ river’ pri la Dia ver’". Aŭ "okulon levas mi al ĉiel’". Plaĉus al ŝi pentri bildon de bela virino kiu permane eligas unu okulon kaj tenas ĝin alte en la aero, por ke ŝi vidu stratojn kaj domojn, arbojn kaj aŭtojn kaj homojn. Sed ŝi ne same talentas desegni, kiel parkerigi himnojn. Eble bonŝance, ĉar la instruistino ne ŝatas fantazion. (p. 21)
“Ĉi tie ĉio estas pura kaj ordigita, kvazaŭ en la koro de nuklea elektrocentralo”, li diras al Marina. – “Ĉu vere?” – “Nu, ne kiel lastatempe en Ĉernobilo, sed aliloke.” (p. 87)

Elias mem nur elsputas sakraĵon, el kiu Marina komprenas nur trionon. Tiu triono temas pri putinoj kaj putinidoj, kio ŝajnas al ŝi iom troa en la buŝo de naŭjarulo. (p. 148)

Mi nepre aldonus la libron de Sten Johansson “Marina” al la fama “Baza legolisto”, iam kompilita de William Auld.

 

Via opinio pri Marina