| Titolo | Tarokoj kaj epokoj |  |
| Aŭtoro | Christian Declerck | |
| Kategorio | Prozo originala / romanoj | |
| Prezo | 36.00 €, sesona rabato ekde 3 ekz. | |
| Eldonloko, jaro | Antverpeno, 2002 | |
| Eldoninto | FEL | |
| Klarigoj | Aŭtobiografia romano en nekutima tekso. | |
| ISBN/ISSN | 9071205983 | |
| Formato | 650 paĝoj, 21 cm | |
| Recenzoj | Bonvolu legi la recenzon pli malsupre Recenzo kaj io del krom de Alen Kris Monumenta kompendio de Jorge Camacho | Aldonu |
Fonto: La Gazeto
Reta ligilo al la originalo: http://esperanto.net/literaturo/lg/tarokepokrec.html
Aldonita de A. G. (2004-10-09)
'Nu, kiel taksi tian libron?'
'Kian libron?'
Jen la kerna problemo pri recenzo de Tarokoj...
Ĝi nomas sin "aŭtobiografia romano" (pli ĝuste "io tia / plus"), tuj precizigas helpa cito el GOETHE: "En mia verkaro troviĝas nenio, kion mi ne estus travivinta, sed ĝi ne staras tie precize tiel, kiel mi ĝin travivis!"
Sed, kvankam "aŭtobiografia", ĝi lasas ekstertempan impreson. La 'mio' (aŭ 'lio') de la romano estas iu kiu pri certaj aferoj neniam eraris (kvankam ĉio sonas suspektinde kongrua kun nuntempaj modoj!).
Ne tiasence, ke li akceptas ĉiun paŝon faritan kiel vojon sen kiu li ne estus, kie kaj kia li estas nun, sed ke li antaŭ 40(?) jaroj sciis jam kaŝitan veron... (Kio ne kongruas kun aserta cito "fremda al pasintaj mioj"!)
Nu, Tarokoj,.. estas 600paĝa libro en kiu ie-tie eblas ĝui ĝis cent paĝojn, pensante nur, ke bone pri rilatoj (pri disiĝo; pri kanceresploroj), pri rilatoj kaj amoro, amoro en esotero... '
Triparta, trivirina strukturo. Sed tro dika libro: trude, malmodeste tia. Tro fanfarona pri mistikaj spertoj, transpaŝendaj laŭ la tradicio (LA tradicio? Kies? Plu pri tio poste!) Elŝuti tutan vivon antaŭ la leganto - tro!
Ĝi estas en bonega Esperanto, en plej diversaj stiloj (prediki estas unu stilo el multaj!). Nur unusola (?) lingva makulo. Ĝi prezentas nian literaturon per sukaj citoj - eĉ el aŭtoroj, kiujn mi malalte taksis! (Kaj multon bonan ne mencias - do ni sentas nin eĉ pli riĉaj...) Do necesas ion diri pri la libro, ne pri ties lingvo.
Sed... krom sentempa ĝi impresas eksterpolitika (nur kelkaj veoj pri la nuna mondo je
nivelo de ĵurnalglutanto), kontraŭeklezia (eble spegulbildo de la situacio en 'katolika' lando...), kvazaŭ babiladus troentuziasma novbakito...
El necitita RAGNARSSON:
"sed pleje gravas
se iu deklaras sin trovinta la veron
ĉu li same deklaras sin preta krucmiliti"!
"Arno estas tolerema. Sed ne sufiĉe", tekstas en la libro mem.
Do - jen inspira, jen agaca.
Jen la lingva makulo: "Krom la persona diobildo, alia grava malbonfaranto estas la pensado laŭ lineara tempo..." Lineara?? "Havanta la formon de unuagrada polinomo"? Be! Mi longe gratis la kapon antaŭ ol diveni, ke linear anglalingve signifas simple (rekt)linian krom faktermine linearan - kaj ofte rolas nun en jam banala kontrasto kun 'cikla'. (Pri cikloj temas sur l' antaŭa paĝo, sed eĉ tiel mi ne tuj divenis!) Do - eble ne mirinde, ke la libro impresas eksterhistoria!
Mi ne scias, ĉu la "nova epoko" estas same anglismo. Iam ni parolis pri altemativaj (kuracmetodoj ktp). Temas laŭ mi same, post komerca ekspluato. Sed - la Nova Epoko estis sovetia revuo (1922-1923). Mankas spuroj de konscio pri la historia antaŭulo (kiu jam flustras averton!) .
(Same, parenteze, pri "Tamtamo", grava fonto de meditoj pri kompara religio: ĉu DECLERCK mem - anonime, kiel ĉiuj - kontribuis?)
Sed rekta/cikla estas tamen interesa! Robert GRAVES, aŭtoro de La Blanka Diino verkis enigman poemon Tra Koŝmaro, kiun mi komencis antaŭ longa tempo traduki:
"Ne lasu vin la sorĉo
de loko, kiun foje sonĝ eniras,
kuŝanta vaste for trans ajna sonĝ' ...
aŭ la trovatoj tie, kvankam nur
malofte vi kunsidas
senbridaj, vivaj, mildaj.
Ĉu nekonataj?Tempon ili portas
rivere, volve ĉirkaŭ l' domo, tiel
ke mankas enirvoj' el historio
por nomi aŭ numeri...
En dormokuloj mi vojaĝon legas,
pri kiu vi rakontas dise: fontas
admir' amanta; ke vi tra koŝmar'
aliras foran fosvolvitan landon,
timema laŭ naturo..: '
Rivere, volve, fose ĉirkaŭ urboremparo, sen historia vojo tien: dankon, jen ŝlosilo al la poemo, eble unu prilumos alian.
Do ĉio kvazaŭ nuna... La libro havas plurajn okulfrapajn listojn: el bildoj, libroj, mistikuloj... Iuj diveneble montras historian sinsekvon. Aliaj pli enigmas. Pentristoj - ŝajne senprobleme (ĉu nur ĉar pri duono mi neniam aŭdis?) Sed libroj, nur titoloj? La voĉon de l'silento mi rekonas, sed Logikon?? Ĉu Aristotelo? Aŭ Aviceno? Aŭ...? ,
Aŭtoroj ("de kiuj Arno legis 3-5 librojn"): "Bach, Bazin, Boon, Canetti, Golding, Groult, Heeresma, Hesse, Kaflca, Piĉ, Roth, Sarraute, Steele, Ŝtimec". Jen la tuta listo. Du-tri nobelpremiitoj rekoneblas. Sed kiu estas BOON? Usona? (Eble tamen flandra!) GROULT rolas aliloke, do ni scias kiun el la du fratinoj.
Sed BACH: ĉu tiu de la florrimedoj (allloke menciita)? aŭ tiu de la "teda mevo" (kiel iu ie diris)? aŭ Johann Sebastian? (tro antikva? ne verkis librojn?) Kaj kiu ROTH? Ĉu Philip (eble jes, pro temoj) aŭ Joseph, galicia rakontanto pri la fino de L' aŭstrohungara imperio? (Kaj ĉu SARRAUTE nur ĉar post Roth la nomo rimas?)
(Persona parentezo, por atesti, ke jen vere danĝera libro, kiu eble "ŝanĝos vian vivon". En unu listo aperas Annie DILLARD - Pilgrim at Tinker Creek -, aŭtoro kaj titolo nekonataj al mi. Mi flankenmetis la romanon dum monato kaj trafis en la manojn tiu libro (el inter 'trajna' literaturo en bonfara butiko), tuj impresis bonega.Naturmedito en stilo de THOREAU - kaj laŭ mi ortodoksa pli ol esotera - mi miris, ke mi ne renkontis antaŭ 30 jaroj! Poste venis en la kapon, ke mi vidis ŝian nomon iam en kebeka libro pri naturo kaj verkado - sed ke flustris ĝin Tarokoj... mi konstatis nur kontrole refoliumante!)
Sugestoj, kiuj montras riĉan fonon do! La mistikuloj (kiuj sekvas la pentristojn) 500 paĝojn for prezentas alispecajn problemojn sed inkluzivas Avicenon, do eble lia Logiko!
Pli longa listo: 50 nomoj. Jen konataj, modaj (RUMI...), jen stumpaj, nur Dionizio (ĉu novplatona Exiguus? aŭ la pseŭdo-Areopagano?), nur Simeono (la freneza, kiu zorgis pri putinoj, ĉu, laŭ libro pri sanktuloj? Ne tiu de la Nunc dimittis..., certe. Aŭ ĉu la "Nova Teologo" (teologo kiel tiu de l' Apokalipso)? Aŭ ĉu Zohar-a Simeon ben JOĤAI?)
Dionizio el Aleksandrio, episkopo, studis ĉe Origeno, pruvis ke l' Apokalipson ne verkis la Johano de la kvara evangelio - kaj disputis kun plua Dionizio (el Romo: orient-okcidenta konflikto!) pri logos-teologio...
Nu, Simeono aperas inter Ibn Masara (mortis Cordoba 931), disĉiplo de Empedoklo kiel Solomon ibn GABIROL (laŭ historio de klasika araba literaturo de GOLDZIHER) - de li nenio restas - kaj konata Aviceno (mortis 1036)...
Johano de l' Apokalipso aperas mem post kelkaj paĝoj: l'Apokalipso "atestas pri inicoj", "ne priskribas revenon de ekstera Savonto, sed la padon al naskiĝo, al interna nasko de la Lumo..: '
Sekvas tuj kondamno de LA eklezia mondbildo, kredo al ekstera savonto. (Verkas Arno mem, ne mokas lin l' aŭtoro.) Kaj veoj pri "pensado laŭ lineara tempo".
La listoj do sugestas subsignifojn. Kaj - ĉu la tuta libro estas tia? Problema, se ĝi estas romano. Libro pri rolanto kiu scias kaŝitan veron - kial ne? Sed kvazaŭ jen la libro mem pretendus scii - kaj tio ĝenas, eĉ se la pliparto estas pli senpene legebla.
Ĉu trakti ĝin mistika libro do, nekomprenebla ĝis vi per spiritekzercoj maturiĝis ĝis kompreno - kiel pri la jogosutroj de Patanĝali en la sperto de Declerck aŭ Amo? ("Mi simple ne estis matura por ĝi") ("El psika homo naski la spiritan", la Jogosutroj celas - kiel cetere Sankta Paŭlo al la Korintanoj!) Se jes, recenzi ĝin post apenaŭa tralego impertinentus - eble mi raportu plu post jaroj!
Sed reen al la mistikuloj. SINEZIO sekvas HIPATIAn, murditan de monaĥoj sub CIRILO el Aleksandro. De ŝi nenio restas - dum verkojn de Cirilo oni nun citas, trovante lin ankoraŭ grava teologo (teologo en nuna senco). Ne sendependaj nomoj do, sed tradicio, sinsekvo. Hipatia estis ĉenero, novplatona filozofo, instruis Sinezion el Cireno (PIV citas: "ili trovis viron cirenanon, nomatan Simon" - ne miksu!), kies himnojn legis parenteze LAMARTINE...
Ĉu temas do pri kronologia listo de novplatonistoj? Sekvas PROKLO, HIERAKLO (Hieroklo?), BOECIO, DIONIZIO - jen supozeble do la pseŭdo-Areopagano, iu siria monaĥo en la sesa jarcento... Sed se jes - kial rolas "Juliana" el Noriĉ (fakte la sennoma ermitino ĉe preĝejo de S. Juliano), laŭ mi tute ortodoksa, krom ke ŝi pronomis Dion 'ŝi'?! Pli taŭgus la (eĉ pli sennoma) aŭtoro de La Nubo de Nescio, kiu (en la angla de la 14-a jarcento) transdonis la pseŭdo-Dionizion...
Pri l' eklezio veas ankaŭ membroj mem: pri l' karapaco, pupo, guŝo de tro homa organizo - pupo el kiu eble tamen (jam banala bildo!) elrampos papilio, ekflugos... Trezoroj ne tre zorge konservataj!
Unu tia: Joseph NEEDHAM, de l' giganta Scienco kaj Civilizo en Ĉinio (kaj kiu ankaŭ postparolis libron pri La Dao de Amoro: antikva ĉina vojo al ekstazo - kontraŭ gnostika, maniĥea sintecio, kiu infektis l' ektezion, akre distranĉante karnan kaj 'serafan' amon), skribis iam ke la platonismo de (forgesita) W R INGE iam logis lin; sed fine li trovis ĝin demona tento, ĝuste ĉar ekstertempa, kun fatalaj politikaj sekvoj... Nu, Needham tiam estis komunisto aŭ "kunvojaĝanto", sed eble tamen validas l' averto.
Sed Declerck pli fundamente kontraŭeklezias. Aŭskultu: 'Spirita evoluo eblas nur pene
kaj malrapide... triŝtupe. Kiel graco..: 'Pene - kiel graco?? Plua be! Ĉar ĝuste graco trafas ne per propraj penoj! "Laŭ okultismo... ne la menso mastras, sed mistere moŝtas la spirito (animo)" Nebulaj vortoj! "Ne prenu tiujn vortojn kun la signifo de la terminoj niamondaj, ĉar tiuj ne plu validos tiam, post via memrealiĝo..:' (Sekvas tuj averto kontraŭ spiritismo, kiu temas nur pri psikaj aferoj.)
Declerck insistas pri la vorto 'graco', sed konfesas sian celon "perfektigeblo de la homo, kapablo perfektiĝi per propraj decidoj". Tion l' eklezio certe neas.
Ne nur l' eklezio. Simone WEIL (citita de Declerck aliloke) tutcerte sciis l' eklezian doktrinon. Kaj akceptis ĝin esenca. Jen kelkaj sentencoj el Gravito kaj Graco. "La fariseoj fidis proprajn fortojn por esti virtaj." "Humilo konsistas en scio, ke la tiel nomata mio ne havas fonton de energio por levi sin." "Ĉio valora en mi venas de ekstere."
Ne ĉiuj 600 paĝoj estas tiel kaprompaj, kredu min! Sed kiel kompreni la tuton, ne komprenante detalojn? L'aŭtoro mem avertas, ke la vortoj kromsignifas, kvazaŭ ĉiu kun sufikso -um-. (Komparu skolastikajn doktrinojn pri "analogia" (iela-tiela, uma) uzado de plusaj terminoj pri Dio!)
'Do, fine, kia verko?'
'Pretendas grandioze, sed ne ĉiujn respondojn donas - ne povas doni en romana lingvo.'
'Renomi vortojn estas neromana tasko, ĉu?'
'Tutan mondon, la plenan vortaron
mi renomos por vi, se vi volaŝ (Pastemak)
'Paniko de verkisto kiu devas diri ĉion unulibre, unualibre, ĉu?'
'Sed ĝuste jen la dua libro: Ŝirpecoj temis pri la sama, pli kondense (la "vinkolora dentobroso"!). Do espereble sekvos tria, tute pri spirita kresko.'
'Spirite - devas esti ja triopo; duopo dubindas...'
'Dio ŝatas trion? Ni esperu!'
'Sed diru fine: ĉu ĝi estas bona?'
'Bona kio? Ĝi estas siaspeca kaj en senriproĉa Esperanto. Sescent paĝojn da! Do kion pli postuli? Ĉu ne jam mirinde?'
'Bone, se suferos nur la recenzontoj...'
Via opinio pri Tarokoj kaj epokoj