Atenton, "Sekretaj sonetoj" ne estas havebla!
Recenzo de Guozhu
Neforgesebla Mirpoemaro
Fonto: Fonto, n-ro 266 (Februaro 2003), p.27
Aldonita de Guozhu (2007-07-15)
- memore al la 70-jariĝo de la Sekretaj Sonetoj
Dum mia legado en Esp-o, foje min frapis tia aserto, ke "Vi ne pentos,eĉ se via lernado de Esp-o celas ekskluzive nur tion ke vi scipovos legi poemojn de Kalocsay." Al la aŭskultantoj tio verŝajne sonas kiel vera ŝvelparolo de reklamo, al kiu oni diskrete ne kuraĝas facilanime kredi.Tamen, se ni interpretu la vortojn "legi poemojn" kiel "senpere legi la originalajn poemojn", tiam mi ne nur senrezerve aprobas la supre menciitan aserton, tre eble mi mem ankaŭ asertus, eĉ ankoraŭ pli ekscese.Laŭ miaj propraj spertoj de legado, tiam mi dirus pli demagogie, ke "Vi ne pentos,eĉ se via lernado de Esp-o celas ekskluzive nur tion ke vi scipovos legi la originalon de La Libro de Amo." Aŭ ke "Vi ne pentos,eĉ se via lernado de Esp-o celas ekskluzive nur tion ke vi scipovos legi la originalon de la Sekretaj Sonetoj."
La supraj tri asertoj ampleksas pli kaj pli mallarĝasence unu post la alia.Verkoj de Kalocsay neniam estis malpermesitaj ĉe ni, fakte ili ĉiam ĝuas vastan bonvenigon, sed bedaŭrinde en Ĉinio ni ankoraŭ ne povas legi la Plenan Poemaron de Kalocsay, ĉar nenie (aŭ neniel) ni povas aĉeti aŭ akiri tion. Estas supozeble ke neniu, aŭ neniam, al ni faros rekomendon pri La Libro de Amo. Kaj, iom strange, ke, kvankam la Sekretaj Sonetoj aĝis jam 70-jara, tamen en nia ĉina E-movado preskaŭ neniu aŭ neniam menciis aŭ konigis aŭ sciis pri ĝi, ĉu do subrigardus ĝin io tabuinda? Feliĉe, dank' al la progreso de tekniko, nun ni jam povas legi ĝin en interreto.
La Libro de Amo efektive estas tre mirinda verko. Ĝi havas preface tri antaŭpoemojn, en literoj pli kaj pli grandaj en la tri sinsekvaj poemoj.Pli mirindas ilia enhavo: anstataŭ invito ili foj-refoje malinvitas per avertoj al la legantoj. Mi iam ĉinigis la plenan trian averton:
Leganto! Jen la lasta voko!
Tuj sekvas jam danĝera loko!
Forĵetu min! Bedaŭrus mi,
se vin mortigus nervo-ŝoko!
La t.n. "danĝera loko" verŝajne aludas pri la Sekretaj Sonetoj je la komenco de la tuta libro. Nature, similaj danĝeraj lokoj troviĝis ne malmulte ankaŭ en sekvantaj paĝoj.
La Sekretaj Sonetoj unuafoje aperis en 1932 kaj tuj vekis sensacion tra la tuta Esperantujo, poste neniam velkis ĝia furoro, tiel ke ĝi fariĝis unu el la plej renomaj klasikaj verkoj de nia poezio.La ĉefa parto de la poemaro konsistiĝis el 52 sonetoj, temis pri amhistorio de juna paro: kiel ili interkonatiĝis, amikiĝis, enamiĝis, geedziĝis, gravediĝis... ĝis atendo pri nasko de nova ido.Ni povas diri, ke tio estas vere tro banala rutinaĵo de la homa vivo, stereoptipa, senintriga prozo. Tamen, sub la ĵongla plumo de Majstro, jam transformiĝis ĉio al franda ambrozio.
La sonetoj versiĝis en rigora ritmo kun vigla vervo, pentrante la delican amoron inter geviroj ĝisfunde, profunde kaj abunde.Ankaŭ la uzo de rimoj estis tre mirinda. En ĉiu soneto la vira kaj ina rimoj aperis interplekse, ĝuste kiel geamatoj en intimaĵoj.Ankoraŭ pli mirakle legiĝis la soneto n-ro 35, kiu konsistiĝis nur el kvardek sinonimoj de la verbo (amo-fari). Tian poemon, mi, senscia pro izoliteco, neniam legis en ajna alia nacia lingvo kaj, miaopinie, ankaŭ malfacile tradukis en alian nacian lingvon. Do, laŭ mia humila opinio, oni neniel povas apreci ĝiajn belojn de son-muziko, ideo kaj formo sen rekta legado de originaloj. En la monumenta Esperanta Antologio estis du sonetoj el la nomita soneta poemaro, kaj, en la rubriko pri biografio de la poeto-aŭtoroj oni povas legi sub Preter Peneter nur tion ke li naskiĝis 1891, mortis 1953, krome estis neniom da aliaj notoj pri lia vivspuro. Do tia pseŭdonimo de la aŭtoro informis fakte ne pli multe ol la ĉina Lanling Xiaoxiaosheng, la aŭtoro de la majstra romano Jin Ping Mei, plej fama inter ĉinaj antikvaj erotikaj literaturaĵoj. Aŭtoro kun tiel virtuoza verskapablo tamen postlasis al ni neniun alian poemon, tio estas neniel imagebla.Tial,ekde la plej frua komenco oni jam kredis ke sub tiu pseŭdnimo-ŝildo certe kaŝis sin iu Majstra esperantista poeto. Sed la solvo montriĝis klara nur post kelkaj jardekoj. En la dua eldono 1984 de Esperanta Antologio oni jam povas legi, ke la t.n. Preter Peneter fakte estas nur pseŭdonimo de Koloman Kalocsay.
Ke mi havis la feliĉon legi la Libron de Amo, mi devas danki al la malavara pruntdono far Armand Su. Al li tre plaĉia tiu ĉi Esp-a poemaro, kaj li mem eĉ versis specialan poemon PRI LA LIBRO DE AMO (vd p.109 en Poemaro de Armand Su),pri sia penso post legado, ke
Dubas mi, ĉu iu pesos
ĉi am-libron sen hontemo,
se bildar' ene aperos
por ilustri la sekstemon!
Do, li esperis ke tiu ĉi poemaro aperu ilustrita. Tiaj erotikaj broŝuroj ilustritaj, ja ĝuis furoron, sed ne tre longan, en la lastaj jaroj de ĉina Ming-dinastio (1368-1644). Ili estis en fajna presado, tamen ne por komerca celo.Pentrado, surskribo de versoj, ĉiz-kliŝado kaj presado, ĉiuj procedoj estis plenumitaj de majstraj ekspertoj.Tamen tiu furoro daŭris malpli ol 70 jarojn kaj, pro la ŝanĝiĝo de dinastioj, finiĝis por ĉiam.Bonŝance, unu kompleto da tiaj lignaj kliŝaĵoj likiĝis migre al Japanio kaj savis sin el la fatala sorto de pereo.kaj ĝi poste venis en manojn de akravida Bonkonanto s-ro Robert H. Van Gulik, kiu ŝercis trezorojn per siaj saĝaj okuloj. Kun kora admiro s-ro Van Gulik verkis laŭ tio libron "Erotikaj Koloraj Presaĵoj de Ming-dinastio". Ho vere granda feliĉo! Vere grandioza feliĉego!
La Libro de Amo enhavis ankaŭ konsistigan parton Sekreta Antologio, kiu kolektis erotikajn poemojn el diverslandaj literaturoj tra la mondo.Tamen ni sentas tre grandan bedaŭron ke la kompilinto de la Sekreta Antologio estis eŭropano senscia pri ĉinologio, kaj mankis al li necesaj materialoj, tiel ke la ĉapitro pri ĉinaj erotikaj poemoj legiĝis mizere poka. Jen, al ĝi mankas verkoj el la Libro de Poezio,la plej frua versa antologio de Ĉinio inter 11a ĝis 6a jc a.K., el la Sennomaj Versaĵoj de Li Shangyin (ĉ.813-ĉ.858),el la fama poemaro Inter Floroj, la unua kolekto de ci-oj en la historio de la ĉina literaturo,el la ampoemoj de Li Yu(937-978),la sincera imperiestro-poeto, de Liu Yong (987-1053),kora amiko de hetajroj putinoj, kaj vidiĝas en ĝi neniu ardaj amkantoj de Ming-dinastio, resume, kun tro malmulte da reprezentanteco.
Viciĝante inter la alialandaj samspecaj poemoj, la ĉina ĉapitro vidiĝas ja tro malinda kaj kvazaŭ hontinda por nia Ĉinio! Nature, pri tio respondecas ne fremduloj sed ni mem.Por gloro de Patrujo ni ĉiuj havas devon. Ĉiuj ĉinaj esperantistaj poetoj, eruditoj, kunlaboru kaj liveru indajn meritajn tradukojn de ĉefverkoj de ĉina erotika literaturo, por reskribi la rekordojn,kaj redonu la veran fizionomion de la historio kaj ekspozu la gemojn de la ĉina beletro, ĉina kulturo.
Via opinio pri Sekretaj sonetoj
