| Titolo | Ĉu nur-angla Eŭropo?
Defio al lingva politiko | |
| Aŭtoro |
Robert Phillipson |
| Kategorio | Lingvistiko, Politiko |
| Prezo | 15.00 €, triona rabato ekde 3 ekz. |
| Eldonloko, jaro | Rotterdam, 2004 |
| Eldoninto | UEA |
| Klarigoj | Profunda kaj serioza rigardo al la nuna stato de la eŭropa lingva situacio, kun sobra analizo de ĝiaj kaŭzoj kaj efikoj. |
| Tradukisto, lingvo | I. Ertl / El la angla |
| ISBN/ISSN | 9290170840 |
| Formato | 254 paĝoj, 22 cm |
| Recenzoj | Bonvolu legi la recenzon pli malsupre
| Aldonu |
Recenzo de Detlev Blanke
Fundamenta verko pri eǔropa lingvo-politiko
Fonto: Esperanto 4/2005
Aldonita de Andreas Künzli (2007-01-09)
La esperanta traduko de la recenzata libro baziĝas sur la angla originalo „English-only Europe? Challenging Language Policy (London-New York: Routledge, 2003, ISBN 0-415-28807-X). Tiu originalo ne estas indikita en la traduko, kvankam oni devus varbi ankaǔ por ĝi. La libroj aperis en la tempo de la 15-landa Eǔropa Unio (kun [almenaǔ jure] 11 samrajtaj lingvoj). Post la plilarĝiĝo de EU (25-ŝtata unio kun 20 lingvoj) la kontraǔdiro inter jura samrajteco kaj lingva praktiko pliakriĝas kaj la plua angliĝo de la eǔropunia lingva komunikado tute klare evidentiĝas.
D-ro Phillipson vidas tiun danĝeron de nur-angla Eǔropo, ĉar li konstatas ĉe respondecaj politikaj rondoj neintervenemon en lingvopolitikaj demandoj kaj pledas „por pli aktiva lingva politiko, povanta certigi pluan vivkapablon de ĉiuj lingvoj eǔropaj“ (p. 13)
La aǔtoro aparte kompetentas pri problemoj de lingvaj hegemonio, samrajteco, rajtoj k.s. Li iam laboris ĉe British Council, la ĉefa brita lingvo-disvastiga institucio. Nun li profesoras en la Fakultato de Lingvoj, Komunikado kaj Kulturaj Studoj ĉe la Kopenhaga Altlernejo pri Komerco. Phillipson aperigis plurajn bonegajn ĉi-rilatajn studojn kaj antologiojn (ofte kunlabore kun sia similteme aktiva edzino d-rino Tove Skutnabb-Kangas). Fundamenta estas lia libro „Linguistic Imperialism“ (Oxford University Press 1992), fakte legenda ne nur komprenige al la makdonaldigaj efikoj de la uson-angla globaligo sed ankaǔ klarige al fonaj fenomenoj de la eǔropa lingvo-politiko. Laǔ li „lingva imperiismo konstruiĝas sur la supozo ke unu lingvo estas preferinda al aliaj“ (p. 162 de la recenzata libro). (Cetere, la koncepto pri lingvo-imperiismo jam ludis rolon en la rondoj de TEJO [Komisiono por Eksteraj Rilatoj, KER] dum la 70-aj jaroj.
La libro konsistas el 6 ĉefaj ĉapitroj (kun 35 subĉapitroj; ilia mencio en la enhavtabelo faciligus la orientiĉon).
En la unua ĉapitro („La risko de neintervenisma lingva politiko“, p.11-32) la aǔtoro karakterizas lingvopolitikajn defiojn por Eĉropo, klarigas la nocion ‚lingvo-politiko’ kaj montras per ekzemploj, kiam lingvo-politikaj temoj atingas „novaĵvaloron“ (ekz. en la amaskomunikiloj).
La dua ĉapitro („Eǔropaj lingvoj. Familioj, nacioj, imperioj, ŝtatoj“, p. 33-66) aparte reliefigas trajtojn de kulturoj kaj lingvoj en Eǔropo. La aǔtoro tie i.a. komparas la samajn kaj malsamajn rolojn de la latina kaj de la angla kiel eǔropaj pontlingoj, traktas la rilatojn inter lingvo kaj naciismo kaj kritikas la ideologion de lingva supereco (ekz. lige al la franca). Li diskutas problemojn de nacia kaj supernacia identeco (i.a. atentigas pri la laǔlande tre malsama ligiteco de la loĝantaroj al Eǔropo, p. 65).
En la tria ĉapitro („Tutmondaj tendencoj kiuj influas la eǔropan lingvan politikon“, p. 67-108) la leganto trovos tre utilan materialon ekz. pri la faktoroj (strukturaj kaj ideologioj), kontribuantaj al la kreskanta uzo de la angla en Eǔropo. Phillipson detale diskutas la pozicion kaj tendencon de disvastiĝo de la angla aparte en la kampoj de komerco, scienco, kulturo kaj edukado. Li krome informas pri la pozitivaj ekzemploj de solvo de lingvo-politikaj problemoj en Kanado, Aǔstralio kaj Sudafriko, kie „ekzistas streĉiĝo inter la potenco de la angla kaj la rajtoj de alilingvaj parolantoj“ (p. 73), kaj kiujn li poste komparas kun la situacio en EU (p. 143-145).
En la kvara ĉapitro („Lingvoj en EU-institucioj“, p. 109-139) la aǔtoro ekzamenas la funkciadon de la lingva komunikado ene de EU kaj montras, ke lingvo-politikaj temoj en decidhavaj medioj de EU kutime estas evitataj, kvankam – aǔ pli bone ĉar - ili estas „io politike eksplodema“(p. 111). Ni ricevas multajn informojn pri la strukturo, funkciado, problemoj kaj kostoj de la lingvaj servoj de EU, kiuj – kvankam kun enorma laborkvanto – neniel povas certigi la samrajtan trakton de ĉiuj EU-lingvoj.
En la kvina ĉapitro („Al justa komunikado“, p. 140-173) Phillipson diskutas i.a. celojn kaj premisojn de lingva politiko, la rilatojn inter ekonomio kaj lingvo (kiuj ne redukteblas al lingvaj kostoj !), la koncepton pri lingvaj rajtoj, la paradigmon de lingva ekologio kaj la demandon, kiun anglan variaĵon oni uzas/uzu kiel pontlingvon. Tre gravas la subĉapitro pri „lingvoj kaj Eǔrojuro“ (p. 157-160). Ŝanĝo de la lingva reĝimo ankoraǔ necesigas unuanimecon de la registaroj. Tamen Phillipson povus imagi „ ke iam en la estonteco eblus dekreti restrikton de la laborlingva nombro[...]Ĉi tio signifus grandegan renverson politikan, sed ne estas nepenseble ke la parolantoj de la ‚grandaj’ lingvoj premos tiucele“ (p.159). Se mi ne eraras, ili jam tre premas...
La leganto rimarkos, ke por Phillipson „Esperanto estas realaĵo, ne nur utopia ideo. Ĝi ankaǔ simbolas la idealismon, la pasion por lingvoj kaj la principon de lingva egaleco“ (9), pri kiu li povis konvinkiĝ dum universalaj kongresoj (Prago 1996, Berlino 1999; vd. p. 16). Kaj li vidas en ĝi defion „al la nur-anglisma pensado“ (9), do praktikatan lingvo-politikan alternativon.
Tiun vidpunkton li pliprofundigas en subĉapitro „Ĉu lingvo por komunikada egaleco?“(170-173), kie li donas bazajn socilingvistikajn informojn pri Esperanto kaj pri ĝia potencialo kiel eventuala komunikilo en EU. Ankaǔ aliloke li plurfoje mencias Esperanton (i.a. 143, 167, 176, 179, 182, 185) kaj postulas ĝian seriozan konsideron kaj esploron.
En la sesa ĉapitro la aǔtoro donas 45 „Rekomendojn por lingvopolitika agado“ (p. 175 - 190) direktitaj al Eǔropa Unio kaj avertas: „Se daǔros la lingvo-politika senageco je supernacia kaj nacia niveloj, tiam ni eble survojas al Eǔropo sur usona, nur-angla lingva fundamento. Ĉu do tion volas la civitanoj kaj gvidantoj de Eǔropo?“ (p. 190).
En la libro troviĝas 13 informriĉaj „skatoloj“ kaj 3 tabeloj. Jen du skatoloj: „Faktoj kaj ciferoj pri tradukado kaj interpretado ĉe EU“ (p. 116- 118), „La lingva ĉarto de Eǔropa Unio“ (p. 122).
Kvin „apendicoj“ (kial ne simple „aldonoj“?) prezentas lingvo-politikajn rezoluciojn. Sekvas listo kun 13 leksikaj glosoj (morbo-malsano ??) de la tradukinto (p. 205), en kiu mankas “eǔrokrato” (p. 124). La laǔĉapitre ordigitaj finaj notoj enhavas tre gravajn klarigojn, bibliografiajn indikojn kaj fontojn el la reto (p. 206-246). Ilia aperigo kiel piednotoj plifaciligus la tralaboron de la libro. Bedaǔrinde mankas alfabeta bibliografio. Ĉe la fino de la libro troviĝas miksita indekso (temoj kaj personoj).
La traduko de István Ertl estas tre bona kaj legiĝas flue (cetere, li ĉiam skribas „la Eǔropa Unio“, “la EU”, ĉu ne kun superflua artikolo?). Li tradukis konscia pri la specifa celgrupo (kion multaj tradukistoj ignoras), kaj ofte enkrampe donas utilajn rimarkojn kaj klarigojn, krome la esperantigojn de ĉiuj alilingvaj titoloj kaj citoj. (Foje la konvertilo de x-tekstoj aŭ-igas francajn vortojn: ekz. Bordeaŭ, p. 209).
La libro de Robert Phillipson klare montras la sekvojn de lingva hegemonio por i.a. politiko, ekonomio, kulturo, eduksistemoj kaj profesiaj kvalifikiĝoj de aliaj lingvoj kaj kulturoj. Ĝi ja ankaǔ estas instrua por naciaj lingvopolitikoj, ĉar “vastskala pruntado el la angla estas simptomo de tutmonda usoneciĝo” (p. 148). Vere fundamenta verko, tradukinda ankaǔ en aliajn lingvojn.
La angla eldono devus troviĝi sur la tablo de ĉiuj lingvopolitikaj institucioj en Eǔropo.
La libro estas fundamenta por ĉiuj lingvopolitike interesatoj, aparte por tiuj esperantistaj rondoj, kiuj klopodas lobii por lingvaj rajtoj, por konservo de eǔropa multlingeco kaj kiuj vidas en Esperanto rimedon por tion subteni.
(Valoras legi ankaǔ la studon de la sama aǔtoro „ Internaciaj lingvoj kaj internaciaj homaj rajtoj “, Esperanto-Dokumento N-ro 37).
Mi deziras al la libro grandan disvastiĝon.
Via opinio pri Ĉu nur-angla Eŭropo?
