Titolo	Lingvo kaj popolo Aktualaj problemoj de la Esperanto-movado
Aŭtoro	Humphrey Tonkin
Kategorio	Lingvistiko, Movado
Prezo	14.10 €, triona rabato ekde 3 ekz.
Eldonloko, jaro	Rotterdam, 2006
Eldoninto	UEA
Klarigoj	De lingvo kaj ĝia rolo ĝis esploroj kaj estonteco, tra lingvopolitiko, lingvokultivado, eksteraj rilatoj, strukturoj k.a.
ISBN/ISSN	929017093X
Formato	159 paĝoj, 21 cm
Recenzoj	La popolo en movado de Jouko Lindstedt Bonvolu legi la recenzon pli malsupre Recenzo de Carlo Minnaja	Aldonu

Atenton, "Lingvo kaj popolo" ne estas havebla!

---

Recenzo de Andreas Künzli

Por pli bone kompreni nian movadon

Fonto: Esperanto (UEA), decembro 2006, p. 252-3
Aldonita de Andreas Künzli (2007-01-09)

Por la aǔtoro Humphrey Tonkin, kiu estas konsiderata kiel „la plej elstara gvidanto de la Esperanto-movado de la lastaj jardekoj“ (dorsa kovrilo), Esperanto signifas lingvan revolucion, sed la metodoj de la Esperanto-movado disvastigi tiun lingvon apenaǔ montriĝas revoluciaj. La artikoloj de la fama brita-usona esperantisto, publikigitaj en la libro Lingvo kaj Popolo, kiuj estas la skriba formo de prelegserio, kiu devintus okazi kadre de la postdiploma programo de Interlingvistikaj Studoj ĉe la Universitato Adam Mickiewicz en Poznano, Pollando, mem ne celas esti revoluciaj, sed klarigaj, informaj kaj diskut-instigaj. Ĉiuj el la ok aparte legindaj ĉapitroj estas dediĉitaj al alia prioritata temo, kaj ĉiu ĉapitro starigas amason da konsideroj, asertoj, tezoj, demandoj kaj meditoj pri pasinteco, aktuala periodo kaj estonteco de la Esperanto-movado, de UEA kaj de la esperantismo. La aǔtoro referencas al propraj kaj fremdaj artikoloj, kies bibliografion oni trovas fine de la volumeto.
Ĉar en la historio de la Esperanto-movado ĝiaj komunumanoj ofte debatis kaj kverelis pri la adekvataj organizaj formoj kaj ne certis, ĉu ili fondu organizaĵon aǔ prefere agu ekster ajna organiza kadro, Tonkin atentigas en la unua ĉapitro pri la lingvo kaj ĝia rolo: idearo kaj ideologio, ke necesas sin demandi pri la dezirinda identeco: ĉu do ni estas – aǔ estu – movado, lingvokumunumo, popolo aǔ civito, diasporo aǔ ĉu (novtipa) kulturo ? Do la esperantistan socion oni povas koncepti laǔ diversaj manieroj, depende de la valoroj atribuataj al ĝi, kaj oni povas vidi ĝin tra pli ol unu prismo. La motivoj por esperantisteco povas tre varii, same la karaktero de la Esperanto-movado en la plej diversaj landoj.
La konkludo, ke ju pli efika Esperanto fariĝas, des malpli urĝa estas la bezono disvastigi ĝin, certe estas paradoksa kaj malagrabla vero por la esperantistaro, kiun necesas digesti kaj al kiu oni devas adekvate reagi: Ne per unuiĝo en negativa opinio rilate la lingvan problemon en la mondo kaj la eksteran publikon, ĉar la ĉirkaǔanta ekstera socio tiel malestime konsideras nian lingvoprojekton, sed per pozitiva aliro al tiu lingva realeco, eĉ se la usonangla lingvo dominas. En la dua ĉapitro pri lingva politiko interna kaj ekstera Tonkin lamentas pri la malkapablo de la Esperanto-movado kongruigi la du sferojn de la interna kaj ekstera politiko.
En la tria, teoria ĉapitro pri kio estas lingvopolitiko? Tonkin atentigas, ke lingvoplanado ne estas afero nur de registaroj, sed ankaǔ de neregistaraj organizaĵoj. Sekve UEA okupu la adekvatan lokon en tiu diskutado, kondiĉe ke la diversaj difinoj kaj aspektoj de lingvopolitiko kaj lingvoplanado estas korekte aplikataj al Esperanto.
Granda parto de la teksto koncernas la rolon, taskojn kaj problemojn de Universala Esperanto-Asocio (UEA), la pinta rolulo de la Esperanto-movado. Por rompi sian izolecon, Tonkin rekomendas al UEA alianciĝi kun tiuj, kiuj almenaǔ komprenas la gravecon de la lingva dimensio en internaciaj rilatoj. La kvara ĉapitro emfazas la gravecon de lingvokultivado kaj atribuas al UEA, kiu sendube estas konservenda, sed ankaǔ reformenda kaj modernigenda, en tio amason da gravaj taskoj. Koncerne la neǔtralecon de UEA, Tonkin apartenas al tiuj, kiuj favoras aliancojn kun samtipaj aǔ similcelaj organizaĵoj, eĉ se ili estas neneǔtralaj kiel ekzemple komunistaj. Lapenna, kiu daǔre estas traktata en la libro, evidente devis resti por Tonkin speco de koŝmaro, de kiu li ŝajne malfacile liberiĝas, ĉar la travivitaj krizoj kun li devis profunde impresi la tiaman junulon, en kiu iuj mem kredis malkovri la novan Lapennan. Kiel gravega influanto rilate la lingvouzon de ĝiaj membroj, parolan kaj skriban, UEA do neniel neglektu la lingvan nivelon de la membroj, sed male, altigu ĝin, mem uzu la lingvon modele kaj krome ankaǔ okupiĝu pri la kultura dimensio de la lingvo. Se Tonkin kritikas ankaǔ la neadekvatan plenumadon de la prizorgado kaj stimulado de la libro-kulturo en Esperanto, li trafas alian vundan punkton de la Esperanto-movado.
Kiom grandan signifon havas por Tonkin la eksteraj rilatoj kun UN kaj Unesko, eblas konstati en la kvina ĉapitro. La ĉefa celo de la ekstera agado estas gajni statuson kaj influon por Esperanto. Eksteraj rilatoj estas delikata tereno kaj dependas de multaj faktoroj kaj kapricoj ofte malfacile antaǔvideblaj. Same la sukceso de eksteraj rilatoj dependus ne nur de formala diplomatio, sed ankaǔ de personaj amikecoj kun gravaj funkciuloj, kiuj simpatias al la afero de Esperanto.
En la sesa ĉapitro pri nunaj kaj estontaj strukturoj Tonkin montras sin konvinkita, ke la falo de la komunismo, la enkonduko de la kapitalismo en Orienta Eǔropo kaj la interreto profunde ŝanĝis la mondon kaj postlasis spurojn ankaǔ en UEA. Antaǔ ol enkonduki iujn ajn strukturajn reformojn sur la ebeno de la Komitato, Estraro kaj oficistaro, estas neeviteble, ke UEA unue okupiĝu pri siaj financoj, kaj ankaǔ pri sia Strategia Plano. Krome necesus eviti la rivalecon inter la Centra Oficejo kaj la Estraro kaj forte distingi la rolon kaj taskojn de ambaǔ instancoj. La Estraro ludu sole superrigardan rolon, la Centra Oficejo ricevu la okazon por garantii, krom la administraj, aldonajn servojn sur la eduka kaj kultura kampoj, nelaste favore al la Landaj Asocioj. La malnova konstruaĵo de 1887 en Rotterdamo devus esti renovigita. La Universalan Kongreson oni ne devas malmunti, sed tamen reekzameni ĝiajn celojn por plenumi tiujn celojn pli bone. Antaǔ ĉio necesus eviti, ke la UK-publiko restu pasivaj konsumantoj, ke la kultura kaj kleriga dimensioj estu pli efike flegataj kaj ke la individuaj kotizoj estus reduktitaj.
Pri ĉefaj trajtoj de la Esperanto-komunumo en la mondo oni povas legi en ĉapitro 7. La tiklan demandon de la esperantista identeco traktas la fina, oka ĉapitro esploroj kaj estonteco. Laǔ Tonkin, kaj aliaj, ne tio estas konvinka, ĉu Esperanto havas aǔ ne havas akuzativon, sed ĉu ĝi havas estontecon.
Kiu do deziras konatiĝi ne nur kun la pensado de unu el la plej elstaraj, spertaj kaj kleraj movadaj aktivuloj, sed ankaǔ por pli bone kompreni bazajn debatojn, diagnozojn, analizojn kaj interpretojn pri la Esperanto-movado, kiel ĝi aperigas sin dum jardekoj kaj nuntempe, nepre legu tiun libron.

Andreas Künzli
Ĉi tiu recenzo aperis en Esperanto (UEA), decembro 2006, p. 252-3.

 

Via opinio pri Lingvo kaj popolo